IN/FIDELITY
ONE SHORT STORY BY MARÍA LAFFITTE
Art by eylül doğanay
Translator’s Note
Translating Đặng Thơ Thơ’s “Chrysanthemums” amounts to inhabiting the opaque space between two women—Ly and Mân—where intimacy is nurtured through glances, hesitations, unsent letters, and spectral gestures. This queer eroticism between women refuses the usual coordinates of desire. It hovers between body and soul, longing and restraint, confession and silence.
In carrying this into English, I felt the pull of fidelity and infidelity as a kind of erotic tension. To be “faithful” to Đặng Thơ Thơ’s prose would mean smoothing its strangeness into a familiar English cadence, yet such fidelity risks erasing the very friction that gives the story its force. To be “unfaithful”—to leave cracks, oddness, resistances—seemed, paradoxically, the most faithful gesture of all. Queer love here is not about transparency or possession; so, too, must translation resist the illusion of seamlessness.
Certain words demanded this infidelity. The Vietnamese trắng (white) does not merely denote a color but carries undertones of emptiness, mourning, and purity. In English, “white” risks bleaching away this thickness of meaning. I chose to let that insufficiency remain, a visible wound in the text. Likewise, Mân’s voice—sharp, ironic, spectral—compels me to keep a faint dissonance in English, a reminder that intimacy always carries distance, that translation itself is a curtain half-parted.
The story turns on scenes where desire is both present and withheld: “One can make love to the soul without touching the body.” This insistence that love is contemplation, not consumption, reverberated through my process. Translation, too, is an intimacy without consummation—an act of reading so close it trembles with desire, yet always knows it will fail to fully touch. To translate is to hover at the threshold, to press one’s ear against the door of another’s language and listen to the breathing within.
If chrysanthemums are “time incarnate in image,” then translation is the afterimage of queer intimacy: fragile, fugitive, at once radiant and mournful. Like Ly’s love for Mân, it survives in the gaps, in the residues, in what can never be said outright. My infidelity, then, is deliberate: a refusal to smooth over the ache of queer desire, to let the English bloom with its fractures intact.
—Quynh H. Vo
ONE SHORT STORY
Translated from Vietnamese by Quynh H. Vo
“CHRYSANTHEMUMS”
Outside, the garden blazed with sunlight, driving Ly back indoors. She drifted into a shroud of cool, somber air. The living room had yet to coalesce, its objects shimmering in amorphous uncertainty. Her eyes fell upon the white chrysanthemums on the bar counter. Their pallor luminous against the deep burgundy of the wine bottles. Sunlight splintered across the glass, casting rays like sharp metallic blades. At another time she might have reached for her camera: still lifes of flowers and wine, flowers and piano, flowers and apples. But now her mind was troubled by other questions: about these blossoms, about their uncanny presence.
That vase of chrysanthemums had stood there since the year began. More than two weeks had passed, yet the flowers remained as fresh as though just severed from their roots. As if they sought to assert something through the persistence of their bloom.
Chrysanthemums belonged to a bygone age. Why was it that when she gazed at them, here before her eyes, she felt she was beholding an image from long ago? As if their beauty was too fragile to endure into the present, as if they had perished ages past, extinct, leaving only the residue of form held in memory. That was what made them unlike any other flower. White chrysanthemums belonged to the past. She remembered clearly when they first appeared in her life. Strangely, each blossom carved out its own segment of time, self-contained, refusing to flow into other times or to mingle with other feelings. Flowers were time incarnate in image. And so, as she gazed upon those white blossoms quivering on their stems, Ly was pierced with grief: she knew she was staring into an image that had receded beyond reach. For between those petals stretched the rift dividing present and past.
The past was a country Ly had longed to forget. Those years unfolded in a solitude so deep it consumed her. She had no friends—or if she did, the friendships were unreciprocated—others confided in her, counted her a companion, while she remained adrift in a turmoil she could neither name nor quiet. Her loneliness felt like despair, as though she lived in a dim and airless room where even memory seemed to hold its breath.
These friendships functioned well enough. She could listen, laugh lightly, offer the expected advice, the perfunctory praise. But she never let people know her. She didn’t believe they could understand.
And so, she lived in paradox: yearning to be known, afraid to be seen. She masked her fear behind the illusion of being exactly what they wanted. In every relationship, Ly was never herself. She only performed a role.
For years she imagined a true companion, one who might receive all her confessions. At times she wrote letters or journals to this imagined friend, whom she named Mân. Mân was tall, slender, fiercely intelligent, an artist. She played many instruments, composed her own songs, rejected convention. Everything Ly lacked, she found in Mân—mind, spirit, courage, the noblest human qualities. She drew from Mân’s imagined abundance to fill her own abyss.
Every Friday, usually by noon, Ly made her way to Mân’s house. The three-story brick home stood broad and quiet, its open stairwell spiraling up toward the rooftop. From Mân’s room on the second floor, the window looked down upon a street flanked by twin rows of trees. Their branches flared wide, their trunks rough with age, their leaves fine as mist, delicate as falling rain. In spring, they unfurled clusters of uncanny blossoms—mute while clinging to the bough, but once fallen, bleeding a resin the color of rust, exuding a sharp, almost animal scent.
Mân would tease, “These flowers reek. Makes me think someone’s out there walking their dog.” Ly only smiled, enduring the odor summer after summer for the sake of the beauty it concealed. The blooms glowed like a balm, softening the noon blaze as though poured across the eye. They shifted as the hours moved, white and lucid at dawn, lilac by midday, deepening into lavender at dusk.
That summer, Ly discovered that time could carry color. Watching from the window, she saw the tree alter, not once but thrice, as if three different trees took turns standing sentinel. And as night fell, the blossoms sank further into shade, thickening into a hue so absolute it seemed the last threshold of violet—just one breath darker, and the color would collapse into black.
Mân would often say: “I dislike that tree. At night its color turns lethal, as though it dies anew in darkness.”
And Mân’s questions haunted her: Can a person live many lives? Can one die many deaths? If in each fainting and revival we awaken as someone else, is not rebirth inevitable? In truth, do we not die and return without knowing it?
Ly wondered what wound shadowed Mân. Freud’s essays on childhood traumas came to mind: perhaps some early psychic shock had birthed Mân’s otherworldly spirit. For Mân’s house carried within it an ancestral weight—lives and deaths layered in its walls, and at its heart, the enigmatic black curtain on the third floor. It hung from ceiling to floor, bisecting the room, severing one world from another. As a child, Mân and her cousins invented dark games before it: whispering that behind the curtain lingered all those who had died in the house. Once, during a game of hide-and-seek, the children blindfolded Mân. Before they scattered, they whispered instructions to each other, though really they were for Mân’s ears: “Don’t crawl through the screen… If you run that way, you’ll get caught. Dead for sure.”
Then came the winks, the conspiratorial glances, and the rush of feet darting off toward some impossibly secret place.
Secret? Perhaps. For Mân never once managed to find them in that game.
An entire afternoon they could vanish, though surely they must still be there—only hidden from her sight. Had they slipped into invisibility cloaks, casting spells like Harry Potter’s wizards? Perhaps. Because Mân could still hear them: the shuffle of feet, the quickened breath, the laughter they stifled between their teeth. She could still smell them: the tang of sweat, the scorched scent of hair kissed by the sun, the sugar of candy melting in their mouths, the musk of children after school.
Mân “knew” they were all around her—only she could not see. The world had inverted itself, every person, every object, every tree turned inside out, as if someone had peeled the fabric of a pillowcase. And there was Mân, stranded on the outside, sensing a world that had, all at once, betrayed its face.
The children had vanished, as if they had disappeared inside the very house. Mân dared not cross the curtain. Perhaps the children had died behind it. The thought was terrifying. There was no way for her to escape the game. A cruel, twisted game.
Ly imagined that perhaps Mân had fainted from fear. Not fear of death, but of the mystery seeping out from that curtain—the blackness of the fabric, the grotesque ideas that logic could not suppress. It is easy to conjure a mystery, but escaping it is another matter. Human beings live to create what bewilders them, then struggle to find their way out—that is the meaning of their existence. All art is like this. Love, too.
Ly remembered the heavy rosewood desk that stood before the curtain. It was massive, its drawers awkward and oversized, the main one locked with a rusted keyhole. Mân often sat there, writing letters to someone—or perhaps sending reports—about her own death.
“I will die on an autumn day,” she once wrote to a friend whose name began with Y. “My heart is in turmoil. I am trembling, as if setting out on a long journey, knowing I may never return. Please bring white chrysanthemums…”
From then on, chrysanthemums—those stark white blossoms—bound themselves to Mân’s fate. She would place their wild, roadside stems in a vase before the black curtain. When Ly once asked, “Why only white chrysanthemums?” Mân replied simply: “Because of the curtain. They are the only flowers that survive its shadow.”
Thus arose the absolute union: white blossoms against black drapery, the image of mourning transfigured into radiance. “It is the purest memorial,” Mân whispered, “the last image of life, the gateway into the infinite.” All of Mân’s ideas were like that—straying, askew—yet they built up an impression, hazy of course, but at the same time edged with a kind of negation that left Ly in awe.
Ly’s love for Mân was likewise outré. Not because they were two women—that fact was incidental—but because such love could exist only with Mân, and with no one else. It was the love one holds for a flower: inhaled secretly, brushed with the gaze, perhaps kissed lightly, preserved between book pages. To devour it would be futile. Love here was not possession but contemplation. “Souls that are beautiful are flowers,” Mân once said, tracing Ly’s lips with her finger. “One can make love to the soul without touching the body.” At times Ly awoke trembling, convinced their souls had already lain together.
One night, in dream, a bouquet of chrysanthemums was hurled skyward, breaking free of gravity, spinning, trembling, scattering petals—its entire cycle of bloom and wither enacted in a single luminous instant against encroaching blackness. From its orbit slipped a thin page, covered with erratic verses, crowded with the letter Y. Upon waking, Ly found an actual bouquet on her table. Was it illusion or visitation?
She stared at the white chrysanthemums on the bar counter, waiting for them to dissolve into air. Were they the same blossoms as before, or mere ghosts of them? In dreams she had read the words on the drifting paper, yet upon waking they vanished. Memory betrayed her. She finished novels only to find her mind emptied, their plots tangled into indistinction.
The film she had seen last week at the Entertainment of Shapes now began its self-erasure. Before it vanished entirely, Ly attempted desperately, almost hopelessly to preserve the remaining fragments. One detail touched her: a novel of lonely women, whose bonds existed entirely in the space of thoughts. In life, they held no power.
Still, she felt strangely consoled: her own solitude seemed minor, trivial, at most the solitude of a novel. Mrs. Dallaway had been alone. Virginia Woolf had been alone. Thanh Tâm Tuyền wrote I Am No Longer Alone, yet even to death, solitude clung to him. The poet depends upon solitude: to continue writing, to continue living, or to escape the self. So must she.
Once she had yearned desperately for a friend, a lover, someone to become, someone to mirror and contradict herself. But that desire had withered. Now she sought only immersion in the endless flow of thought, retreat into the solitude of her own world. She desired nothing beyond herself. Thus she abandoned Mân.
No doubt Mân grieved. Yet Ly had long let her slip into oblivion, like a book worn thin by too many readings, or a notebook sealed forever once its last page was inscribed. The closure was complete, the self, finally, defined in its own hard light.
ONE SHORT STORY
By Đặng Thơ Thơ
“HOA CÚC TRẮNG”
Ngoài vườn nắng gắt nên Ly trở vào nhà.
Cô bước vào một khối không khí mát và tối. Một khối không khí trong và xám. Những đồ vật trong phòng khách chỉ mới tượng hình như những thể khối nhập nhoạng. Mắt Ly chạm vào những bông cúc trắng trên quầy rượu. Màu hoa trắng nổi bật trên nền những chai rượu đỏ. Nắng đang rọi lên thân chai, làm lóe lên những tia lóng lánh, mỏng sắc như que kim khí. Giá vào lúc khác cô đã lấy máy hình chụp một vài bức tĩnh vật, bình hoa và rượu, bình hoa và đàn dương cầm, bình hoa và táo... Nhưng bây giờ cô còn đang bận tâm với những câu hỏi khác, về những bông hoa này, về sự hiện diện bất thường của chúng.
Bình hoa cúc trắng có mặt từ hôm đầu năm, đến nay đã hơn hai tuần, trông vẫn tươi như vừa cắt lìa khỏi đất. Như thể chúng muốn chứng tỏ một điều gì qua sự tươi mát dai dẳng của mình.
Hoa cúc trắng là của những ngày xưa. Tại sao khi nhìn hoa cúc trắng, ngay trước mắt, cô vẫn đinh ninh mình đang nhìn hình ảnh của ngày xưa? Như thể nó quá đẹp nên không thể kéo dài đến bây giờ. Như thể hoa cúc đã chết, đã tuyệt chủng lâu rồi. Chỉ vẻ đẹp của nó là còn lại, nhờ vào ký ức của kẻ đã nhìn ngắm nó.
Vì vậy nó khác hẳn những loài hoa khác. Cúc trắng là thuộc về quá khứ. Thời gian nào nó bắt đầu xuất hiện trong quá khứ thì cô nhớ rõ. Lạ thật, các bông hoa tự tạo cho nó một thời gian riêng biệt, không trôi đi, không lẫn vào những thời gian khác hay những tình cảm khác. Những bông hoa là thời gian hiện hữu bằng hình ảnh. Vì vậy khi nhìn ngắm những đốm hoa trắng chấp chới cong mình trên đài lá, Ly đau xót khôn tả. Cô biết mình đang nhìn một hình ảnh đã lùi thật xa. Vì ở giữa những cánh hoa đó là chỗ ngăn cách hiện tại và quá khứ.
Quá khứ là một quãng đời Ly không muốn nhớ. Thời gian đó cô hết sức cô đơn. Cô không có bạn, hoặc chỉ là những tình bạn một chiều: người ta coi Ly là bạn, tâm sự với cô, ngược lại cô không thể nào thổ lộ điều gì với họ. Nỗi cô đơn giống như một cảm giác tuyệt vọng, như thể một người đã đánh mất chìa khóa để mở cửa, hoặc căn phòng họ ở hoàn toàn không có cửa. Những tình bạn một chiều bao giờ cũng xuông xẻ, vì cô có thể lắng nghe chăm chú câu chuyện của họ, đùa giỡn đôi chút, cho họ những lời khuyên cần thiết, hoặc những lời khen vừa phải. Nhưng không bao giờ để họ hiểu cô. Cô không tin họ có thể hiểu mình. Cùng lúc, cô vừa muốn họ hiểu mình, vừa sợ họ hiểu mình. Nhưng cô che dấu nỗi sợ ấy và tạo cho họ ảo tưởng về một mẫu người mà họ muốn nơi cô. Trong tất cả mọi quan hệ, Ly không bao giờ là Ly cả, cô chỉ đóng một vai trong đó.
Một thời gian dài cô tưởng tượng ra một người bạn, người bạn thân có thể nói đủ nỗi niềm. Thỉnh thoảng cô viết thư hay nhật ký cho người đó và gọi người đó là Mân. Mân cao, mảnh khảnh. Cực kỳ thông minh. Nghệ sĩ. Mân biết chơi nhiều nhạc cụ. Mân tự viết ca khúc, tự soạn nhạc để đàn độc tấu. Mân không thích chơi những bản nhạc có sẵn. Tất cả những gì Mân làm đều phá quy ước, chống lại sự cố hữu. Những gì Ly ao ước mà không thể nào có được, cô đều tìm thấy ở Mân. Như thể Mân là trí óc, tinh thần, nghị lực, với tất cả những phẩm chất bậc nhất của một con người. Và Ly có thể rút những ưu điểm ấy từ Mân, để bù đắp cho những khiếm khuyết của mình.
Mỗi tuần Ly đến nhà Mân chơi một buổi, thường là trưa thứ sáu. Ngôi nhà gạch ba tầng khoảng khoát, có cầu thang lộ thiên dẫn lên sân thượng. Phòng ngủ của Mân ở tầng hai nhìn xuống khúc đường có hai hàng cây xanh rợp. Cây toả nhiều nhánh, thân xù xì, lá nhỏ, li ti như những hạt mưa, nở những chùm hoa kỳ ảo. Khi còn trên cành thì hoa không mùi, nhưng lúc hoa tàn rụng đầy đường sẽ ứa mủ nâu và phảng phất một thứ mùi khó ngửi.
Mân nói “hoa này khai lắm, làm mình cứ tưởng người ta dắt chó đi dạo chứ.” Nhưng Ly chịu đựng cái mùi đó suốt mùa hè ở nhà Mân vì vẻ đẹp của cây và hoa. Màu hoa tươi chảy dịu dàng như một thứ dung dịch rửa mắt, làm dịu hẳn cái nắng đổ lửa giữa trưa. Những chùm hoa đổi màu theo thời gian trong ngày, trắng trong vào buổi sáng, đến trưa chuyển sang màu tím hoa cà, khi chiều tàn mang mầu tím oải-hương. Đó là lần đầu tiên Ly biết thời gian có màu, khi nhìn thấy tận mắt cây hoa chuyển từ nhạt sang đậm dần. Như thể nó không chỉ là nó, mà có đến ba cây hoa khác nhau, vào những giờ khác nhau, thay phiên đến đứng ngoài cửa sổ. Trời càng tối thì màu hoa càng thẫm lại. Một màu tím thẫm gần như tuyệt đối, như tận cùng của tím; vì chỉ đậm hơn chút nữa là sẽ thành đen.
Mân hay nói:
“Mình không thích cây này đâu. Buổi tối, màu đen của nó độc lắm. Nó cứ như là chết đi vào ban đêm.”
Người ta có thể sống nhiều cuộc đời không? Người ta có thể chết nhiều lần không? Mân hay hỏi Ly như vậy. Mình có thể ngất đi, rồi tỉnh dậy hóa ra người khác, đúng không? Nếu mỗi lần sống lại, mình biến ra một con người khác, thì chuyện chết đi sống lại là tất nhiên. Đúng không? Nói chung, con người vẫn từng chết đi sống lại mà không hay biết.
Điều gì đã ám ảnh Mân, Ly tự hỏi. Thời gian đó Ly tình cờ đọc được một bài viết đánh giá lại phân tâm học của Freud, và thắc mắc về tuổi thơ của Mân. Một cú sốc tâm lý thời thơ ấu chăng, hẳn là rất nặng mới tạo nên một tâm hồn khác lạ như vậy. Tuổi thơ của Mân nằm trong ngôi nhà này. Gia phả dòng họ nằm ở trong này. Bao nhiêu người đã sống và đã chết ngay tại đây. Chuyện sống chết xảy ra dễ dàng nhờ một tấm màn đen treo ở trong nhà.
Tại sao có tấm màn ấy thì không ai rõ. Tấm màn treo ở tầng ba, trong căn phòng có hai cửa sổ. Màn phủ từ trần xuống, giăng hết chiều rộng, chia căn phòng thành hai vùng, hai thế giới. Khi ấy Mân còn là đứa bé, trong nhà còn rất nhiều đứa trẻ khác, những anh em họ của Mân. Mùa hè chúng tụ tập lại, chạy chơi trước tấm màn đen. Những đứa trẻ nghịch ngợm và ma mãnh lắm, khác hẳn Mân. Chúng rủ rê Mân vào những trò chơi cút bắt, ú tim, trốn tìm. Chúng đồng tình kể cho Mân một câu chuyện về tấm màn huyền bí, về tất cả những người đã từng chết trong nhà, những cái chết đột ngột khó hiểu. Và chúng quả quyết bây giờ họ – những người chết – đều tồn tại đằng sau bức màn.
Một lần chơi cút bắt, chúng bịt mắt Mân lại. Trước khi trốn đi, chúng dặn dò nhau, nhưng thực ra là để Mân nghe: “Nhớ đừng chui qua màn… Chạy qua bên đó là bị giữ lại luôn. Chết đó.”
Đoạn chúng nháy mắt, những cái nhìn toa rập, rồi chạy đi ẩn nấp ở một nơi vô cùng kín đáo.
Kín đáo? -Vì Mân không bao giờ tìm ra được chúng trong trò chơi ấy.
Những đứa trẻ biến mất suốt một buổi chiều, cũng có thể chúng còn đó nhưng Mân không nhìn thấy chúng. Chúng đã khoác lên người chiếc áo choàng vô hình và chơi trò phù thủy của Harry Potter chăng? Có lẽ, vì Mân vẫn nghe tiếng chân, tiếng thở, tiếng cười khúc khích cố nén của chúng; vẫn ngửi được mùi của chúng, mùi tanh tanh của mồ hôi, mùi tóc khét nắng, mùi kẹo ngọt trong miệng, mùi của trẻ con sau giờ học. Mân “biết” hết tất cả, chỉ không nhìn thấy. Thế giới lúc đó đảo ngược lại, hết thảy người, đồ vật, và khung cảnh đều bị lộn trái, y như cách người ta lột một cái áo gối. Chỉ còn Mân đứng ngoài, linh cảm về một thế giới đột nhiên trở mặt.
Những đứa trẻ đi đâu mà như thể chúng đã mất tích ngay trong nhà. Mân không dám băng qua tấm màn. Những đứa trẻ có thể đã chết đàng sau tấm màn. Đó là một điều đáng sợ. Mân không cách nào thoát ra khỏi trò chơi. Một trò chơi quái đản và độc địa.
Ly nghĩ, Mân có thể đã ngất đi vì quá sợ. Không phải sợ chuyện chết chóc, nhưng sợ sự huyền bí tỏa ra từ tấm màn, sợ màu đen của vải, sợ những ý tưởng quái gở không thể kiềm chế bằng lý trí. Dựng lên một sự huyền bí thì rất dễ, nhưng thoát khỏi nó thì ngược lại. Con người sống để dựng lên những thứ khó hiểu, rồi tìm cách thoát ra, đó là ý nghĩa đời sống của họ. Tất cả nghệ thuật đều như thế. Tình yêu cũng thế.
Ly nhớ đã nhìn thấy một cái bàn viết bằng gỗ đào kê trước tấm màn. Cái bàn đồ sộ nhiều ngăn kéo cồng kềnh, một ngăn kéo chính có ổ khóa đã han rỉ. Mân hay ngồi đó viết thư cho một người nào đó, báo tin thì đúng hơn, về cái chết của chính cô. “Mình sẽ chết vào một ngày mùa thu”, cô viết cho một người bạn có tên bắt đầu bằng chữ Y, “Mình không bình tĩnh chút nào, mình rất hồi hộp, như sửa soạn đi chơi xa, và có thể sẽ không về nữa. Nhớ mang hoa cúc trắng cho mình…”
Hoa cúc trắng bắt đầu ám ảnh Ly từ khi đó. Mân hay hái những đoá cúc dại mọc tràn lan trên bãi đất trống ngay lối vào xa lộ. Thời đó, trước khi nạn xây cất đô thị bùng phát và các công ty địa ốc chiếm hết đất đai, suốt mấy trăm dặm đường từ thung lũng đến vùng biển, toàn cúc là cúc, hoang dã và mạnh mẽ, nở trắng ngát dọc theo hai bên lộ. Cúc sống rất dai, một bình hoa có thể sống được hai tuần. Mân thường cắm một bình cúc trắng để trước tấm màn đen. Những bình hoa của Mân có bố cục táo bạo, bất chấp quy ước, gây cảm giác chông chênh, bất ổn.
“Tại sao Mân chỉ cắm hoa cúc trắng?”
Mân chỉ trả lời giản dị:
“Vì tấm màn đen.”
Rồi Mân thở dài:
“Biết làm sao được. Cúc trắng là thứ hoa duy nhất chịu nổi tấm màn đen quá hai tuần mà không chết.”
Ly bắt đầu thấy một sự kết hợp có tính tuyệt đối. Màu cúc trắng trên nền đen của bức màn gây một cảm xúc ảo não và huy hoàng. Mân bảo: “Đó là cách tưởng niệm trang trọng nhất, một tang lễ thanh khiết nhất. Hình ảnh cuối cùng của đời sống. Lối đi vào vô tận.” Tất cả những ý tưởng của Mân đều như vậy, đi chệch hướng, lệch lạc – và dựng lên một ấn tượng, tất nhiên mơ hồ, nhưng cùng lúc có tính phủ quyết làm Ly thán phục.
Tình yêu dành cho Mân cũng là một tình cảm bất thường. Không phải vì chuyện hai người con gái yêu nhau. Điều bất thường là tình yêu ấy chỉ xảy ra với Mân, chỉ có thể với Mân mà thôi. Ngoài ra, Ly không yêu một người con gái nào khác.
Đó là tình yêu với một cánh hoa.
Yêu chỉ để hít sâu vào ngực, một cách kín đáo, mùi hương của nó; và ve vuốt nó bằng thị giác mà thôi. Có thể e dè ghé môi hôn phớt lên. Nếu tham lam thì sẽ ép khô nó vào trong vở, chẳng để làm gì. Có thể nhai nuốt, nhưng ăn hoa thì chẳng có gì ngon (Ly đã ăn thử, hoa hồng có vị đắng, hoa lan chát, hoa sao hăng hăng, nhiều hoa khác vị nhờn nhợn, hoa dại thì không dám ăn). Hoa chỉ là thức ăn của mắt. Ngoài ta không thể ôm ấp, ăn nằm, làm tình với nó. Có ai đã làm tình với một đóa hoa chưa nhỉ? Mân vẫn hay nói: “Tâm hồn nào đẹp thì sẽ là hoa, cao quý, như hoa lan có dáng hài tiên, có áo thiên thần, có cánh hình môi, cong như môi Ly.” Mân vừa nói vừa lướt nhẹ ngón tay viền theo quanh khóe miệng Ly, cảm giác nhột mơn man. Rồi Mân nói một câu, từa tựa: “Người ta có thể làm tình với tâm hồn mà không thông qua thể xác…” làm Ly nhìn Mân, kinh ngạc, như thể Mân đã chui được vào giấc mơ của Ly, và hai đứa đã ngủ mê mệt với nhau đến sáng.
Làm tình với nhau, hai tâm hồn có thể làm tình với nhau được chứ. Đã nhiều lần Mân gợi ý chuyện ấy, đã nhiều lần chuyện ấy sắp sửa xảy ra giữa hai người thì Ly tỉnh dậy.
Bó hoa cúc bay vút trong không gian, như có ai vừa ném tung lên trời, đã thoát khỏi sức hút của trái đất. Lửng lơ, nhẹ nhàng, bó hoa xoay vòng như khiêu vũ trên không, những cánh hoa chập chờn buông rủ, nở bung ra, co héo vào… Ly có thể thấy toàn vẹn vòng quay sinh tử của nó diễn ra trong chớp mắt, vừa biến ảo vừa chi tiết, trên nền một không gian đang ngả dần sang màu đen. Riêng bó cúc trắng sáng lòa vì màu trắng trong của nó.
Một bó hoa ai đó đã gửi đến Ly qua ngả giấc mơ, và hôm sau thức dậy thì cô nhận được. Còn điều gì huyền ảo hơn thế nữa? Người ấy đứng một góc phòng, dấu mặt, bàn tay mềm oặt tung bó hoa lên trời. Từ bó hoa vuột ra một tờ giấy mỏng, bay là đà. Tờ giấy có nhiều chữ Y, loáng thoáng những dòng chữ không đều, hình thức như thơ.
Ly nhìn lên quầy rượu: bình cúc trắng vẫn còn đó, không phải là ảo giác. Cô nhìn bình hoa chầm chập, chờ đợi nó tự biến vào hư không ngay trước mắt mình. Làm sao chứng minh được những thứ khác nhau về thể lại chính là nhau? Hay bông cúc này chỉ là bóng ma của những bông cúc kia? Tờ giấy bay trong giấc mơ không phải chuyện tình cờ, nó là một ẩn dụ, hay một ám chỉ mà Ly không rõ. Mảnh giấy mỏng tang, nhẹ tâng, nên không bao giờ chạm đất, nó cứ là là chấp chới như một cánh bướm mệt mỏi không đủ sức bay xa. Những dòng chữ trên đó hẳn là quan trọng, mang một nội dung nào đó, ít ra cũng cho biết ai là người gửi. Tất nhiên trong mơ thì Ly đã đọc những dòng chữấy. Tất nhiên cô không thể nhớ được khi tỉnh dậy. Dạo sau này trí nhớ của cô sa sút trầm trọng, đọc xong một cuốn tiểu thuyết, gấp sách lại, đầu óc cô trống trơn hoặc các tình tiết lẫn lộn vào nhau. Cuốn phim cô mới xem tuần trước ở Khu Giải Trí Những Hình Khối bây giờ đang trên tiến trình tự xóa. Và trước khi nó hoàn toàn tự hủy, Ly cố gắng – một cách tuyệt vọng – ghi nhớ vài chi tiết còn sót lại. Có một chi tiết làm cô cảm động: cuốn tiểu thuyết viết về những người đàn bà cô đơn và liên hệ giữa họ chỉ toàn do ý tưởng. Ngoài ra, họ không có khả năng gì trong cuộc sống.
Cô cảm thấy được an ủi, vì sự cô đơn của mình chỉ là chuyện tầm thường, cùng lắm thì là sự cô độc của một cuốn tiểu thuyết. Cả bà Dallaway lẫn Virginia Woolf đều cô độc. Thanh Tâm Tuyền viết Tôi Không Còn Cô Độc nhưng đến chết ông vẫn cứ cô độc. Nhà thơ phải bám vào nỗi cô độc để được tiếp tục viết và tiếp tục sống, hoặc để thoát khỏi chính ông. Cô cũng vậy. Thời ấy cô khao khát một người bạn biết bao. Một người bạn, đồng thời là người tình, là điều mình muốn trở thành, đồng thời là phản ảnh và phản nghĩa của chính mình. Nhưng bây giờ cô không còn nhu cầu giao tiếp kiểu ấy nữa. Cô chỉ muốn chìm đắm vào dòng suy nghĩ miên man và trốn vào thế giới riêng tư. Cô không cần biết đến phản chiếu của mình lên cuộc sống. Cô cũng không ao ước gì hơn nơi bản thân. Vì vậy mà cô bỏ rơi Mân.
Hẳn Mân buồn lắm. Cô đã bỏ quên Mân quá lâu, như người ta bỏ quên một cuốn sách đã đọc quá kỹ, một cuốn tập đã viết đến trang cuối cùng.
-
Đặng Thơ Thơ is a novelist, short-story writer, and essayist. She is the author of the novel Ai (2024), and two collections of short stories, The Winter Exhibition (Phòng Triển Lãm Mùa Đông; Văn Mới, 2002) and Possibilities (Khả Thể; Người Việt, 2014).
-
Quynh H. Vo is a literary scholar, writer, and translator (Vietnamese–English) based in Washington, D.C., where she teaches and researches global Asian literature and culture at American University. Her work has appeared in the Los Angeles Review of Books, diaCRITICS, World Literature Today, Metamorphoses, Words Without Borders, and elsewhere. She is co-translator of Longings: Contemporary Fiction by Vietnamese Women Writers (Texas Tech University Press, 2024).